Aktualności
260 lat Teatru Narodowego!
19/11/2025
Dokładnie 260 lat temu, 19 listopada 1765 roku, zespół polskich aktorów dał premierę Natrętów Józefa Bielawskiego pod kierunkiem autora. „Narodowy” znaczyło wtedy coś elementarnego, a w ówczesnym teatrze nieoczywistego: powołanie stałego zespołu grającego regularnie w języku polskim. Taki pomysł wymagał mecenatu, nie miał szans utrzymać się samodzielnie, wyłącznie z wpływów za bilety. Pierwsza próba – mimo królewskiej dotacji – skończyła się po dwóch latach.
Afisz przedstawienia Natręci Józefa Bielawskiego z dnia 26 listopada 1765 roku, Muzeum Teatralne w Warszawie
Portret Wojciecha Bogusławskiego, Józef Reichan, 1798 (domena publiczna)
Ojcem Teatru Narodowego był król Stanisław August Poniatowski (pojawi się jako jedna z głównych postaci w Termopilach polskich!). Wojciech Bogusławski w roku 1765 miał 8 lat. Ani myślał wówczas, że w przyszłości trzykrotnie poprowadzi Teatr Narodowy, zapewniając mu największe artystyczne sukcesy oraz fundament w postaci idei i programu, do którego będą się odnosić kolejne pokolenia dyrektorów.
Po II wojnie światowej właśnie data powstania Teatru Narodowego stała się okazją do jubileuszowych listopadowych premier:
16 listopada 1965 roku w 200-lecie Teatru Kazimierz Dejmek dał premierę Kordiana
19 listopada 1965 roku odbyło się uroczyste otwarcie budynku Teatru Wielkiego po wojennej odbudowie i radykalnej rozbudowie (trwała 20 lat!). Wtedy też odsłonięto pomniki Wojciecha Bogusławskiego i Stanisława Moniuszki, a przedstawieniem premierowym był Straszny dwór Moniuszki w reżyserii Jerzego Merunowicza, ucznia Juliusza Osterwy.
25 listopada 1967 roku odbyła się premiera Dziadów w reżyserii Dejmka, który nie przeczuwał, że już pół roku później stanie się koryfejem przemian Marca. Premierę zadedykował okrągłej rocznicy wybuchu rewolucji październikowej.
21 listopada 1969 roku Adam Hanuszkiewicz dał premierę Rzeczy listopadowej Ernesta Brylla, tekstu, który stał się patriotycznym manifestem pokolenia rodzącej się opozycji demokratycznej.
11 listopada 1981 roku (na miesiąc przed wprowadzeniem stanu wojennego!) ten sam Hanuszkiewicz wystawił autorski scenariusz O poprawie Rzeczypospolitej wg tekstów Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Piotra Skargi, Tadeusza Kościuszki, Maurycego Mochnackiego, Stefana Garczyńskiego, Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza, Aleksandra Fredry, Cypriana Kamila Norwida, Bronisława Pierackiego, Stefana Żeromskiego, Józefa Piłsudskiego, Mieczysława Niedziałkowskiego, Wincentego Witosa, Stanisława Dygata i z muzyką Czesława Niemena! Spektakl szybko został zdjęty przez cenzurę.
19 listopada 1996 roku Jerzy Grzegorzewski, nowo mianowany Dyrektor Sceny Dramatu Teatru Narodowego, zaprosił swoje Dziady – dwanaście improwizacji ze Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, na inaugurację działalności narodowej sceny po wieloletniej odbudowie, zaś:
19 listopada 1997 roku odbyła się premiera Nocy listopadowej Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Grzegorzewskiego. Była to pierwsza premiera nowego Zespołu Teatru Narodowego.
19 listopada 2015 roku Jan Englert, Dyrektor Artystyczny Teatru Narodowego, sięgnął - wzorem swoich mistrzów Erwina Axera i Kazimierza Dejmka – po Kordiana, którego premiera uświetniła obchody 250-lecia Teatru Narodowego. Niedawno pożegnaliśmy uroczyście to przedstawienie po 10 latach intensywnego grania (117 spektakli!).
Mickiewicz, Słowacki, Wyspiański, Moniuszko… Do tej tradycji urodzinowych premier nawiązuje Dyrektor Jan Klata, sięgając po Termopile polskie Tadeusza Micińskiego, którymi uczcimy 260-lecie naszego Teatru. Premiera 22 listopada!
